Polonia: Ziemniaki chcą drugiej szansy

Próba zorganizowania branży, drugie forum ziemniaczane i poszerzająca się sklepowa półka — ziemniaki walczą o nowe życie. Ostatnie dekady im nie służyły. Spożycie spadło ze 140 kg na osobę w latach 90., do 100 kg dzisiaj. Jeszcze 4-5 lat temu zbierano ich około 9 mln ton rocznie. W tym sezonie (liczonym od lipca do czerwca) będzie to już tylko ponad 7 mln ton — po odbiciu od ubiegłorocznego dna na poziomie 6,3 mln ton. Wzrost to efekt większej powierzchni nasadzeń i efektywności z hektara.

Poruszyć Kowalskiego

— Większa powierzchnia upraw i zbiory to głównie zasługa ziemniaków skrobiowych uprawianych na potrzeby przemysłu, na które są dopłaty. Ponadto ciągle rozwija się produkcja chipsów i frytek, co też podbija statystyki. Ziemniaki na cele konsumpcyjne wypadają na tym tle najsłabiej — mówi Wiesław Dzwonkowski, ekspert Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej (IERiGŻ).

Przemysł odbiera ponad 2 mln t tego warzywa, około 1,5 mln t przeznaczana jest na reprodukcję i nasadzenia, bezpośrednio zjadamy około 3,5 mln t. I to walkę o ten rynek w końcu rozpoczęła branża. — Stowarzyszenie Polski Ziemniak istnieje kilkanaście lat. Od zeszłego roku widać jednak tu większe poruszenie. Zebraliśmy się, zjednoczyliśmy i próbujemy edukować, informować oraz stworzyć szanse na kurczącym się rynku — mówi Łukasz Ostrowicz z firmy Bugaj.

Przyznaje, że na wzrost nie liczy. Przynajmniej na razie. Wiesław Dzwonkowski mówi wręcz o sporej jeszcze przestrzeni do spadków. — Patrząc na konsumpcję w innych krajach europejskich, możemy się spodziewać jeszcze około 15-kilogramowego zmniejszenia konsumpcji w perspektywie kolejnych kilkunastu lat — uważa ekspert IERiGŻ.

— Szansą w tym momencie jest zwiększanie różnorodności, które sprawia, że klienci interesują się daną kategorią. Taką minirewolucję widać już w dużych sklepach. Mamy ziemniaki do sałatek i do frytek. Klienci zaczynają uczyć się, że ziemniaki mają różne kolory i różne smaki. Dla producentów to szansa na dostarczanie towaru z większą wartością dodaną — posortowanego, popakowanego — a więc na uzyskanie lepszej ceny — tłumaczy Łukasz Ostrowicz. Jego zdaniem, spadek konsumpcji to tylko jeden z problemów branży. Drugim są niskie ceny, które uniemożliwiają rozwój.

— Jednego roku ziemniaki mają dobrą cenę, bo jest ich mniej. To zachęca do zwiększania liczby nasadzeń w kolejnym roku, więc wtedy cena znowu jest bardzo niska. Specjalizacja i dostarczanie konkretnego towaru pozwalają temu zapobiec. By to zjawisko było jednak powszechne, branża musiałaby być lepiej zorganizowana i nie tak rozdrobiona. W Wielkiej Brytanii mamy tysiące producentów ziemniaków, u nas setki tysięcy — mówi Łukasz Ostrowicz.

Organizacja i konsolidacja

Lepsza organizacja pomogłoby też rozruszać eksport. Z roku na rok jest coraz niższy. W zeszłym roku wyniósł 16 tys. t, a rok wcześniej 22 tys. t, jak podaje Wiesław Dzwonkowski. Problemem jest bakterioza pierścieniowa, czyli choroba, która eliminuje naszego ziemniaka z wielu krajów.

— To eksport ratowałby branżę w latach nadpodaży i przeciwdziałałby niskim cenom. Jednak Polska jako jedyny z 28 krajów UE ma zablokowane możliwości szerszej sprzedaży zagranicznej. Sytuacja trwa już całe lata. To kolejne wyzwanie, z którym chcemy się zmierzyć w ramach stowarzyszenia — dodaje Łukasz Ostrowicz. Bakterioza ma dotyczyć głównie mniejszych producentów, którzy nie wykorzystują kwalifikowanych sadzeniaków. — Tu znów więc ważne jest lepsza organizacja i skonsolidowanie branży we wspólnym przecież interesie — dodaje Łukasz Ostrowicz.