Polonia: Odżywianie ziemniaka wapniem

Rola tego pierwiastka w roślinie polega na determinowaniu kilku najważniejszych procesów.

Wapń, czy jest potrzebny?

Pierwszy z nich to budowanie błony i ściany komórkowej, a przez to zapewnienie roślinie odpowiednio silnej struktury i sztywności. Główna substancja ścian komórkowych: łańcuchy kwasu a-D-galakturowego, są powiązane jonami wapnia, a siła tych powiązań zależy od liczby atomów wapnia. Im jest ich więcej, tym wiązania i struktura ściany komórkowej są silniejsze. Szczególnie dużo jest ich w blaszce środkowej, która spaja sąsiadujące komórki. Struktura ścian komórkowych tworzy odpowiednią wytrzymałość i decyduje o odporności roślin na niesprzyjające warunki klimatyczne, jak szusza. Stanowią także zaporę dla penetracji tkanek roślinnych przez patogeny: bakterie, grzyby, owady.

Drugi ważny proces to wzrosty roślin i podziały merystemów wierzchołkowych. Wapń determinuje wzrost elongacyjny (wzdłużny) korzeni, wzrost łagiewki pyłkowej, kiełkowanie pyłku. W tym miejscu konieczne jest zaakcentowanie bardzo ważnej cechy wapnia, która decyduje o metodologii dostarczania tego składnika roślinom. Wapń bardzo słabo przemieszcza się ze starych do nowo powstałych części rośliny. To dlatego przy niskim jego zaopatrzeniu pierwsze objawy pojawiają się na najmłodszych liściach w postaci nekroz brzegów liści, zwijaniu się końcówek liści , brązowych przebarwień stożków wzrostu stolonów i łodyg. Z tego powodu wapń musi być dostępny w dużej ilości przez cały okres wzrostu roślin.

Trzecim procesem jest udział wapnia w przekazywaniu sygnałów w roślinie. Wapń przez łatwość regulacji stężenia cytoplazmy w komórce uruchamia reakcje przeciwdziałające efektom występowania stresów oraz aktywuje transport potasu w celu otwierania aparatów szparkowych. Jest to istotne przy zmniejszaniu negatywnego wpływu letnich upałów przez zmniejszenie więdnięcia liści. Badania wykazały, że w takich warunkach nawożenie wapniem powoduje zwiększenie plonu o 30%. Dzieje się tak dlatego, że ograniczenie pobierania wapnia jest powodowane ograniczeniem dopływu wody do tych części roślin. Obrazuje to znany powszechnie mechanizm pękania owoców pestkowych. Niedostateczne odżywienie wapniem owoców w następstwie gwałtownego dopływu wody po okresie suszy powoduje wzrost napięcia osmotycznego w komórce przy jednoczesnym braku wapnia, co powoduje , że skórka jest słaba i pęka. Analogiczny mechanizm (występowanie szklistości i pustowatości miąższu bulw ziemniaka) obserwowany jest w przypadku owoców ziarkowych, np. jabłek - w postaci podłużnych pęknięć bliznowatych skórki owoców.

Wapń, czy jest go dużo?

Powszechna opinia w praktyce rolniczej mówi o wapniu jako głównym składniku nawozów wapniowych, które służą do regulacji odczynu gleby. Panuje przekonanie, że gleby wykazują wystarczającą zawartość tego składnika, więc dodatkowe nawożenie poza wapnowaniem jest zbędne (z wyjątkiem sadownictwa i warzywnictwa, gdzie stosowanie nawożenia wapniem jest standardowe). Poniżej w tabeli przedstawiono pobieranie wapnia przez rośliny uprawne na jednostkę plonu użytkowego.

Ilości pobieranego wapnia są duże i u większości upraw dorównują ilościom podstawowym składników nawozowych NPK - w przypadku rzepaku, motylkowatych kukurydzy, pszenicy, jęczmienia. W uprawie ziemniaków przy plonie 30-40 t/ha wynoszą one 20-30 kg/ha. Drugim ważnym elementem zaopatrzenia roślin jest dostępność wapnia w glebie, która zależy od wielu czynników. Podstawowe to zasobność gleby w wapń, odczyn gleby, wilgotność oraz wielkość dawki N, P, S. W odróżnieniu od pozostałych roślin uprawnych ziemniak zaliczany jest do roślin mniej wrażliwych na odczyn gleby i powszechnie w praktyce rolniczej uprawa prowadzona jest na glebach lekkich, o odczynie pH 5,5-6,5. W takich warunkach ilość dostępnego wapnia jest niewystarczająca dla osiągnięcia plonu. Dodatkowo wapń podlega szybkiemu wymywaniu i na glebach średnich i lekkich utrzymanie stałego, wysokiego poziomu pH przez długi czas jest trudne lub wręcz niemożliwe. Rozwiązaniem problemu jest - podobnie jak w uprawach warzywniczych i sadowniczych - nawożenie dolistne wapniem przez cały okres intensywnego wzrostu roślin. W tym okresie w nowoczesnej uprawie ziemniaków, m.in. na chipsy i frytki, stosowana jest zapobiegawcza metoda ochrony roślin przed zarazą i alternariozą ziemniaka. Częste zabiegi ochrony fungicydowej powinny być łączone z nawożeniem dolistnym preparatami z duża zawartością łatwo przyswajalnego wapnia, takich jak Nano Active i Nano Active Forte. Proponujemy dokarmianie roślin ziemniaków przez okres czerwca i początku lipca 2-3 dawkami preparatu Nano Active każdorazowo w dawce 2 kg/ha lub Nano Active Forte każdorazowo w dawce 4 kg /ha.

Bogdan Ostrowski