Polonia: Zwalczanie alternariozy i zarazy ziemniaka

Do szczególnie groźnych i najbardziej rozpowszechnionych chorób grzybowych występujących na plantacjach ziemniaka w okresie wegetacji roślin, obniżających plon oraz jakość bulw należą zaraza ziemniaka i alternarioza. Szkodliwość alternariozy, jako czynnika obniżającego plon bulw, jest generalnie mniejsza niż zarazy ziemniaka i dlatego niedoceniana. Jednak z uwagi na obserwowane w ostatnich latach zjawisko ocieplania się klimatu i nasilania anomalii pogodowych w okresie wegetacji roślin nabiera coraz większego znaczenia.

ALTERNARIOZA

Optymalne warunki do rozwoju tej choroby stwarzają: wysoka temperatura powietrza (ok. 25oC) i częste krótkotrwałe deszcze. Alternarioza powodowana jest przez grzyby Alternaria solani - sprawcę suchej plamistości liści oraz Alternaria alternata - sprawcę brunatnej plamistości liści. Na ogół choroba ta ujawnia się na liściach roślin ziemniaka około 2 tygodnie wcześniej niż zaraza. W początkowym okresie rozwoju choroby objawy alternariozy z uwagi na pojawiające się pojedyncze plamy mogą być mylone z objawami zarazy. Plamy wywołane przez zarazę mają jednak brzegi rozmyte, a na spodniej stronie liścia widoczny jest białoszary nalot. W przypadku porażenia przez grzyby z rodzaju Alternaria solani najpierw na dolnych, najstarszych liściach roślin pojawiają się liczne, drobne (ok. 0,5 cm), ciemnobrązowe plamki z wyraźnie zaznaczonymi brzegami i koncentrycznie ułożonymi kręgami przypominającymi słoje drewna. W miarę rozwoju choroby plamy powiększają się (do ok. 2 cm) i przenoszą na liście wyższych pięter rośliny.

Natomiast porażenie przez grzyby z rodzaju Alternaria alternata objawia się na liściach i łodygach licznymi, drobnymi plamami (o średnicy 2-5 mm), które nieregularnie rozmieszczone są na całej powierzchni liścia. W późniejszym okresie w obu przypadkach dochodzi do nekroz, czyli zasychania i wykruszania się blaszek liściowych w miejscach porażenia, a przy dużym nasileniu choroby zamierają całe liście. W Polsce straty plonu bulw spowodowane alternariozą stanowią średnio ok. 20 proc., ale w warunkach sprzyjających rozwojowi patogenu i przy niskiej odporności odmiany mogą dochodzić nawet do 45 proc.

Choroba występować może także na bulwach ziemniaka i ujawniać się dopiero w czasie przechowywania w postaci płytkich, szarobrunatnych, wgłębionych plam (głębokości 1-3 mm). Źródłem choroby są porażone przez patogen resztki roślin pozostawione w glebie oraz zainfekowane sadzeniaki wysadzone w kolejnym sezonie. Do działań ograniczających należy zaliczyć: sadzenie zdrowych sadzeniaków wcześniej podkiełkowanych lub pobudzonych, uprawę ziemniaka co 3-4 lata na tym samym polu, niszczenie naci po zbiorze oraz samosiewów ziemniaka, nawożenie azotem zgodne z wymaganiami odmiany i uprawę odmian o podwyższonej odporności na patogen. Zabiegi chemiczne fungicydami dają dobre rezultaty w walce z alternariozą. W zależności od sposobu działania w roślinie fungicydy dzieli się na: