Holanda: Twee procent minder bewaarverlies is haalbaar

Op die manier krijgt de akkerbouwer inzicht in het effect van drogen, koelen, ventileren en opwarmen op het gewichtsverlies van een partij aardappelen. Met deze kennis kunnen in volgende jaren ongewenste gewichtsverliezen worden beperkt. 

Bij de bewaring van aardappelen gaat het erom dat de kwaliteit van het opgeslagen product tot het moment van afleveren zo goed mogelijk intact blijft. Dat kan door de partij te drogen en daarna te koelen op een zo constant mogelijke temperatuur van ongeveer 8 graden. Bij dit proces treedt altijd gewichtsverlies op. Dat komt doordat vocht uit de partij verdwijnt.

Onnodig vochtverlies betekent echter onnodig gewichtsverlies van een partij aardappelen. In de praktijk komen onnodige verschillen tot meer dan 2% voor. Op 2.000 ton betekent 2% onnodig verlies dat de teler 40 ton aardappelen minder aflevert: dat is een grote vrachtwagen vol. Bij een prijs van €150 per ton toch een bedrag van €6.000 dat onnodig de schuur uit geblazen wordt. Bovendien verhoogt onnodig ventileren en koelen de kostprijs van bewaring.

Luchtdoorlatende korf

De vraag die de akkerbouwer bezighoudt is: welk effect hebben mijn keuzes op (onnodig) gewichtsverlies. De Yield Observation Unit (YOU) geeft dat inzicht. De YOU is een weegunit die aan de Vision Control klimaatcomputer wordt gekoppeld. Technisch gezien is de YOU een luchtdoorlatende stalen korf gevuld met aardappelen die vrij hangt aan een weegsensor in een grotere, omhullende korf. Deze wordt - afgesloten met een deksel - in de bulkpartij of een kist geplaatst. De korf is aan de zijkant afgedicht om dezelfde bewaaromstandigheden te creëren als voor de rest van de partij.

Hoger bewaarrendement

De YOU meet continue het gewicht van het monster en maakt een koppeling van de uitgevoerde acties in de bewaring. Dat is een voordeel ten opzichte van de monsterzakjes die tijdens de oogst in de bewaring worden geplaats en waarvan pas achteraf het gewichtsverlies wordt gemeten. De YOU levert dus kennis over het bewaarrendement. Zoals de bruto-opbrengst in tonnen iets zegt over het groeiseizoen, zo zegt het gewichtsverlies iets over het bewaarrendement van de partij aardappelen.

Vergelijken met collega’s verreikt kennis

Echt interessant wordt het door deze data te vergelijken met collega’s in bijvoorbeeld studiegroep verband. In de praktijk blijkt namelijk dat het bewaarrendement snel stijgt als telers onderling kennis over de resultaten, bewaarinstellingen en de gekozen strategie met elkaar delen. De YOU is dus geen tool die zonder inbreng van de akkerbouwer tot resultaat leidt. Het is een technisch hulpmiddel voor een akkerbouwer die inzicht wil in het resultaat van de door hem gekozen bewaarstrategie.

 “Met name voor telers die altijd al met zakjes in de bewaring bezig zijn, is de YOU een waardevol hulpmiddel.”

Dit hebben YOU-gebruikers geleerd na evaluatie met hun studiegroep

1. Instellingen optimaliseren

Minder natuurlijke trek gebruiken, omdat dit meer gewichtsverlies geeft

Het ontdooien van de luchtkoelers uitzetten omdat het niet nodig is bij de gekozen bewaartemperatuur. Het voorkomt dat er extra warmte in de cel komt die weer gekoeld moet worden (is extra gewichtsverlies)

Koel de lucht boven de aardappelen wat meer terug voordat de hoofdventilatoren starten, een groter temperatuurverschil zorgt voor kortere ventilatietijden en minder gewichtsverlies

Kanaaltemperatuur ten opzichte van producttemperatuur tijdens ventilatie met buitenlucht iets groter maken geeft minder gewichtsverlies

Laat de circulatieventilatoren niet onnodig draaien zodat de warmte die ze produceren niet afgevoerd/gekoeld hoeft te worden

2. Optimalisatie kiemremming

Het vergelijken van soort middel en de intensiteit van het gebruik (dosering en frequentie) geeft inzicht in het optimaal toepassen

3. Economische afweging van een koeling

De mechanische koeling – zo blijkt uit de YOU - is veelal de beste optie voor een minimaal gewichtsverlies. Zeker ten opzichte van buitenlucht waarbij een constante bewaartemperatuur vaak niet mogelijk is. Ook vroeg in het bewaarseizoen kan mechanisch koelen gewichtsverlies beperken.

4. Welk temperatuurregime wordt er gehandhaafd

Met de YOU is vastgesteld dat hoe sneller de aardappelen op hun bewaartemperatuur zitten, des te hoger het bewaarrendement (minder kieming, respiratie en gewichtsverlies)

Vergelijking tussen bewaarplaats 1 en 2

Voorbeeld 1

Vanaf 1 november is er 2 weken heel veel extern gedroogd (middenblauw in de onderste balk). Hierdoor steeg het gewichtsverlies (onderste lijn) al snel richting 1,5%. Bij bewaarplaats 2 is dat anders. Daar is nauwelijks extern gedroogd en zit de partij pas na 4 weken op een verlies van 1,5%.

Voorbeeld 2

De temperatuurlijn (de bovenste lijn) is bij bewaarplaats 2 veel strakker dan bij bewaarplaats 1. Doordat er minder temperatuurschommelingen zijn, blijft het gewichtsverlies (onderste lijn) ook kleiner. De lijn van het gewichtsverlies verloopt ook veel geleidelijker dan bij bewaarplaats 1. De uiteindelijk draaiuren zijn bij bewaarplaats 2 ook veel kleiner. Het bewaarrendement is hierdoor fors hoger.